Z inicjatywy Łódzkiej Wojewódzkiej Rady Pożytku Publicznego w drugiej połowie
2017 r. Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi przeprowadziło badania, które posłużyły zdiagnozowaniu kondycji jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ich codziennej współpracy z sektorem organizacji pozarządowych w województwie łódzkim. Wnioski z przeprowadzonych badań uwzględnione zostały w raporcie pn. Współpraca z sektorem pozarządowym w gminach i powiatach województwa łódzkiego. Poniżej prezentujemy kolejne z wyników ww. badań – dziś przybliżające kwestie budżetu partycypacyjnego i inicjatywy lokalnej.
Realizacja „Budżetu obywatelskiego”
Budżet obywatelski, nazywany również partycypacyjnym, to inicjatywa, dzięki której mieszkańcy danego miasta bądź gminy decydują o przeznaczeniu części lub całości budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego.
Z przeprowadzonych przez RCPS w Łodzi badań pracowników urzędów gmin i starostw powiatowych wynika,
iż co najmniej jednokrotną realizację budżetu obywatelskiego w latach 2013-2016 w województwie łódzkim zadeklarowało ok. 12% ankietowanych (17 przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego) spośród 144 respondentów, którzy odpowiedzieli na to pytanie. Byli to wyłącznie pracownicy jednostek na poziomie gminnym.
Wykres 1. Liczba gmin/powiatów, które realizowały “Budżet obywatelski” w ostatnich czterech latach (2013-2016) (n = 144)
źródło: opracowanie własne na podstawie ankiety CAWI skierowanej do pracowników gmin i powiatów zajmujących się współpracą z organizacjami pozarządowymi
Włączenie budżetu partycypacyjnego do rocznego planu dochodów i wydatków gmin w naszym województwie systematycznie i szybko wzrasta, co ilustruje poniższy wykres:
Wykres 2. Liczba gmin, które realizowały „Budżet obywatelski” w poszczególnych latach (2013-2016) (n=17)
źródło: opracowanie własne na podstawie ankiety CAWI skierowanej do pracowników gmin i powiatów zajmujących się współpracą z organizacjami pozarządowymi
Warto podkreślić, iż realizacja budżetu partycypacyjnego cechuje się wśród gmin względną ciągłością, tzn. gminy, które deklarowały realizację budżetu w jednym roku, kontynuowały podjęte działania w roku kolejnym. Wyjątek stanowi gmina Brzeziny, która zaprzestała realizacji danego przedsięwzięcia po jednorazowym jego przeprowadzeniu w roku 2015.
Realizacja zadań w trybie inicjatywy lokalnej
Inicjatywa lokalna to według ustawy z dnia 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej. Zakres przedmiotowy inicjatywy lokalnej został jednak
w ww. Ustawie ściśle ograniczony do:
- budowy, rozbudowy lub remontu dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego,
- działalności charytatywnej,
- podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,
- działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego,
- kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
- promocji i organizacji wolontariatu,
- edukacji, oświaty i wychowania,
- działalności w sferze kultury fizycznej i turystyki,
- ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i we wsiach,
- porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Jak wynika z przeprowadzonych przez RCPS w Łodzi badań, wykonywanie zadań w trybie inicjatywy lokalnej
w gminach i powiatach województwa łódzkiego nie jest powszechne. Tylko niecałe 12% ankietowanych jednostek – czyli 17 spośród 143 – deklaruje, iż kiedykolwiek realizowało zadania w tym trybie. Jest on nieznany głównie starostwom powiatowym – podczas badań tylko jeden powiat zadeklarował wykonywanie takich zadań (m.in. związanych z infrastrukturą, sportem, kulturą, edukacją czy funduszem sołeckim). Pocieszającym jest fakt, iż liczba gmin, które w latach 2013-2016 realizowały tego rodzaju zadania z roku na rok wzrasta.
Jeśli ten fragment raportu Cię zainteresował, zapraszamy do zapoznania się z jego całością: Współpraca z sektorem pozarządowym w gminach i powiatach województwa łódzkiego. Raport z badania CAWI
Wyniki raportu – część 1: NGO a samorząd terytorialny w województwie łódzkim – wyniki raportu, cz. 1
